Η οριοθέτηση της συμπεριφοράς είναι αυτό που βοηθά το παιδί να κατανοήσει τους κανόνες και τις προσδοκίες των γονέων του. Τα όρια που τίθενται στη συμπεριφορά καθορίζουν επίσης την ισορροπία της δύναμης και της εξουσίας στις οικογενειακές σχέσεις και συνιστούν ένα ουσιώδες στοιχείο στην ανατροφή των παιδιών.
Πολλές μελέτες αναφέρουν ότι όταν οι γονείς θέτουν σταθερά όρια, τα παιδιά μεγαλώνουν έχοντας μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, σε αντίθεση με τα παιδιά στα οποία επιτρέπεται να συμπεριφέρονται όπως τους αρέσει. Τα παιδιά με καλή προσαρμογή έχουν τρυφερούς, περιποιητικούς και υποστηρικτικούς γονείς, οι οποίοι ασκούν έλεγχο με λογικό τρόπο και έχουν υψηλές προσδοκίες. Ο σταθερός έλεγχος που δεν περιορίζει τις ευκαιρίες για πειραματισμό και επιτρέπει την αυθόρμητη έκφραση σχετίζεται με την ανεξαρτησία του παιδιού.
Αμέσως μετά την αγάπη, το σπουδαιότερο δώρο του γονιού προς το παιδί είναι η αίσθηση της πειθαρχίας. Οι περισσότεροι γονείς παραδέχονται ότι είναι πολύ σημαντικό να θέτουν όρια, εντούτοις ένα από τα δυσκολότερα εγχειρήματά τους είναι να βάλουν σε πράξη αυτήν την παραδοχή και μάλιστα με τρόπο σταθερό και αποτελεσματικό. Όταν και οι δυο γονείς δουλεύουν όλη μέρα και λείπουν από το σπίτι, απεχθάνονται να εφαρμόζουν κανόνες πειθαρχίας τις λιγοστές ώρες που βρίσκονται με τα παιδιά τους. Όμως τότε είναι που πολλές φορές τα παιδιά θα δοκιμάσουν την προκλητική τους συμπεριφορά.
Πειθαρχία σημαίνει διδασκαλία, όχι τιμωρία. Χωρίς πειθαρχία, τα παιδιά, ήδη από το δεύτερο έτος, συμπεριφέρονται σαν να είναι κακομαθημένα. Η σταθερή πειθαρχία που αφορά σημαντικά ζητήματα δεν αποτελεί απειλή για την προσωπικότητα του παιδιού. Ίσα-ίσα, είναι μέρος της πορείας του προς την αυτογνωσία. Οι γονείς θα πρέπει να διδάξουν όρια στα παιδιά, χωρίς να επιδεινώνουν την κατάσταση. Για παράδειγμα, μερικά παιδιά ηλικίας 3 ως 6 ετών σε κάποιο ξέσπασμά τους πετούν ή σπάζουν αντικείμενα. Στο τέλος της ημέρας ή κάποια άλλη στιγμή που είναι πολύ κουρασμένο, το παιδί χάνει τον έλεγχό του. Κατ’αρχήν, δώστε του να καταλάβει ότι αυτό δεν πρέπει να το κάνει-ότι δε θα το αφήσετε να το κάνει όσο περνάει από το χέρι σας. Αγκαλιάστε το και καθίστε κοντά του ώσπου να είναι σε θέση να σας ακούσει. Τότε κουβεντιάστε το λόγο που πιστεύετε ότι θέλησε να το κάνει και δείξτε του ότι ξέρετε καλά πόσο άσχημα αισθάνεται για αυτή την καταστροφική και ανεξέλεγκτη συμπεριφορά του. Διαβεβαιώστε το ότι θα προσπαθήσετε να το βοηθήσετε προτού του ξανασυμβεί. Ρωτήστε το τι νομίζει ότι θα μπορούσε να το σταματήσει. Αν αυτό που προτείνει φέρνει αποτέλεσμα, επαινέστε το ζωηρά. Αυτό βοηθά ιδιαίτερα στην ανάκτηση του αυτοελέγχου.
Ας αναφέρουμε ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την πειθαρχία:
Προσαρμόστε την πειθαρχία στο στάδιο ανάπτυξης του παιδιού. Αν πρόκειται για βρέφος ή νήπιο που μόλις άρχισε να στέκεται στα πόδια του, προσπαθήστε κατ’αρχήν να στρέψετε την προσοχή του σε μια άλλη δραστηριότητα. Αν αυτό δεν φέρει αποτέλεσμα –δυστυχώς δε φέρνει πάντα- ίσως χρειαστεί να το απομακρύνεται μόνοι σας. Για ένα παιδί πάνω από δύο ετών, η πειθαρχία πρέπει πάντα να περιλαμβάνει μια εξήγηση για τους λόγους που το οδήγησαν να ‘παρασυρθεί’ και να ενεργήσει κατ’αυτόν τον τρόπο. Δοκιμάστε να σκεφτείτε τι ώθησε το παιδί σε αυτή την συμπεριφορά και δώστε του την ευκαιρία να το καταλάβει μόνο του.
- Η πειθαρχία πρέπει να ταιριάζει στο παιδί σας. Χρησιμοποιήστε όλα όσα ξέρετε γύρω από το χαρακτήρα και τις ευαισθησίες του παιδιού σας. Ένα ευαίσθητο παιδί μπορεί να συντριβεί με κάποιο είδος τιμωρίας, η οποία μπορεί, αντίθετα, να είναι ιδανική για ένα ζωηρό, υπερκινητικό παιδί.
- Όταν το παιδί σας είναι μαζί με άλλα παιδιά, προσπαθήστε να μην ανακατεύεστε. Όταν επεμβαίνετε σε μια κατάσταση, τη μετατρέπετε από μια απλή συναναστροφή παιδιών σε μια περίπλοκη επικοινωνία, όπου τουλάχιστον οι μισές αντιδράσεις του παιδιού σας έχουν στόχο εσάς τους ίδιους.
- Προσφέρετε στο παιδί πρότυπα συμπεριφοράς για μίμηση. Δοκιμάστε να το βοηθήσετε να ελέγξει τον εαυτό του ή να βρει τρόπους να αντιμετωπίσει μια κατάσταση, δίνοντάς του παραδείγματα. Συχνά ο τρόπος που το βοηθάτε να λύσει μια διαφορά είναι πολύ πιο διδακτικός από χίλιες λέξεις. Μια σταθερή, άμεση αλλά και γεμάτη αγάπη προσέγγιση είναι σίγουρα το καλύτερο πρότυπο για μίμηση που μπορείτε να του προσφέρετε.
- Ζητήστε τη γνώμη του παιδιού για το τι θα μπορούσε να βοηθήσει την επόμενη φορά. Και δοκιμάστε το. Αν φέρει αποτέλεσμα, επαινέστε το παιδί σας.
- Η σωματική τιμωρία έχει πολύ χειροπιαστά μειονεκτήματα. Θυμηθείτε τι σημαίνει για το παιδί να σας δει να χάνετε την ψυχραιμία σας και να αντιδράτε με τη χρήση σωματικής βίας.
- Προσέξτε τα διφορούμενα μηνύματα. Καθώς του λέτε «Μη χτυπάς» ή «Μην το κάνεις αυτό», αν εσείς κατά βάθος δεν έχετε πειστεί, ίσως αυξήσετε την έλλειψη αυτοελέγχου στο παιδί σας.
Τι πρέπει να κάνουμε όταν το παιδί αρνείται να μοιραστεί το παιχνίδι του με το αδερφάκι ή το φίλο του;
Όταν τα παιδιά μαλώνουν για τα παιχνίδια τους, δεν μπορούμε να τα μάθουμε εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή να μοιράζονται τα παιχνίδια τους. Βάζουμε στόχο να τους «διδάξουμε» αυτό το μάθημα με έναν τρόπο που δεν τα θίγει, που δεν τους δημιουργεί, δηλαδή, ενοχές ή άσχημα συναισθήματα για το άλλο παιδάκι. Τα παιδιά είναι ευαίσθητα στα… σιωπηλά μηνύματα , επεξεργάζονται το μήνυμα με τον τρόπο που αυτά καταλαβαίνουν. Για παράδειγμα, αν απαιτήσουμε από το μεγαλύτερο παιδί να παραδώσει το παιχνίδι με το οποίο ασχολείται στο μικρότερο αδερφάκι του, αυτό που θα καταλάβει το μεγαλύτερο είναι ότι αγαπάμε περισσότερο το μικρότερο ή -στην περίπτωση του φίλου του- ότι εκτιμάμε περισσότερο το «ξένο» παιδάκι από αυτό.
3 λάθη που ΔΕΝ πρέπει να κάνουμε:
1. Δεν αρπάζουμε το παιχνίδι από τα χέρια του!
Τι πιστεύετε ότι εισπράττει ένα παιδί όταν του αρπάζουν το παιχνίδι από τα χέρια και το δίνουν σε άλλο παιδί; Φανταστείτε ότι εισβάλλει στο γραφείο σας το αφεντικό σας, αρπάζει το laptop σας και το δίνει σε κάποιον άλλο συνάδελφό σας. Θεωρείτε ότι αυτή η χειρονομία θα σας κάνει, στη συνέχεια, να θέλετε να μοιραστείτε τα πράγματά σας; Μόνο εφόσον συντρέχουν λόγοι ασφάλειας δικαιολογείται να αρπάξετε από τα χέρια του παιδιού σας το παιχνίδι του. Εάν καταλήξετε να χρησιμοποιήσετε βία για να του το αποσπάσετε, απλώς διδάσκετε στο παιδί σας να κάνει το ίδιο. Προσπαθήστε να του ζητήσετε το παιχνίδι, προτείνοντας το χέρι σας και με χαμηλό τόνο στη φωνή σας.
2. Δεν υποχρεώνουμε το μεγαλύτερο να δίνει τα παιχνίδια του στο μικρότερο!
Είναι συνηθισμένη περίπτωση το μεγαλύτερο παιδί σας να παίζει με το βιβλίο του, το στυλό του, το παιχνίδι του και το μικρότερο να θέλει, την ίδια ώρα, να απασχοληθεί και αυτό με τα ίδια αντικείμενα. Είναι, όμως, δίκαιο το μεγαλύτερο παιδί σας να μοιραστεί το παιχνίδι του απλώς και μόνο επειδή αυτή είναι η επιθυμία του μικρότερου; Μην ξεχνάτε ότι το να μάθετε τα παιδιά σας να σέβονται το χώρο του άλλου είναι τόσο σημαντικό, όσο και το αίσθημα γενναιοδωρίας που προσπαθείτε να τους εμφυσήσετε.
3. Δεν βάζουμε να παίζουν με τη σειρά!
Μια βασική στρατηγική που χρησιμοποιούν οι γονείς για να διδάξουν τα παιδιά τους να μοιράζονται είναι να μοιράζουν τα ίδια παιχνίδια στο καθένα απ' αυτά, σε διαδοχικές χρονικές περιόδους. Για παράδειγμα, πολύ συχνά λέτε στα παιδιά σας ότι «σήμερα με την μπάλα θα παίξεις εσύ και αύριο ο αδελφός σου»… Για να έχει η κίνησή σας διδακτική αξία, θα πρέπει πρώτα τα παιδιά να καταλάβουν τι εστί χρόνος. Λάβετε υπόψη σας ότι η αίσθηση του χρόνου δεν αναπτύσσεται στο παιδί μέχρι την ηλικία των τριών χρόνων. Συνεπώς, είναι μάταιο να ζητάμε από ένα παιδί μικρότερο των πέντε ετών να πειθαρχήσει. Ίσως να μας ευχαριστήσει δίνοντας το παιχνίδι του, αλλά σίγουρα η κίνησή του αυτή δεν είναι αποτέλεσμα του μαθήματος που του δώσαμε.
6 κινήσεις που πρέπει να κάνουμε:
1. Αναζητούμε λύσεις
Δώστε τους να καταλάβουν ότι είναι υπεύθυνα για τη διαμάχη και ενθαρρύνετέ τα να βρουν μόνα τους τη λύση. Ένας τρόπος είναι να πείτε: «Εντάξει, έχουμε ένα πρόβλημα εδώ. Και οι δυο σας θέλετε να παίξετε με το ίδιο παιχνίδι, αλλά αυτό δεν είναι δυνατό… Πώς μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα;» Στη συνέχεια, αποτραβιέστε, όσο αυτό είναι δυνατό, και αφήνετε τα παιδιά να λύσουν μόνα τους τη διαφορά. Μια άλλη στρατηγική που μπορείτε να ακολουθήσετε είναι να δώσετε κάποιες εναλλακτικές λύσεις στα παιδιά και να τα παροτρύνετε να διαλέξουν.
2. Ζητούμε συγγνώμη για το παιδί μας
Πόσες φορές δεν σας έτυχε να αρπάξει το παιδί σας το παιχνίδι ενός άλλου παιδιού. Μη φοβηθείτε να ζητήσετε εσείς συγνώμη για αυτό. Με αυτήν τη στάση σας δείχνετε στο άλλο παιδάκι ότι το σέβεστε και δίνετε στο δικό σας ένα καλό παράδειγμα. Η δική σας συμπεριφορά είναι σίγουρα το καλύτερο παράδειγμα… Αν εσείς δεν είστε κτητικοί στην καθημερινή σας ζωή, τα παιδιά σας λαμβάνουν το μήνυμα!
3. Παρακολουθούμε χωρίς να παρεμβαίνουμε
Αντισταθείτε στον πειρασμό να μπείτε ανάμεσα στα παιδιά που μαλώνουν για ένα παιχνίδι ή να χάσετε την ψυχραιμία σας και να τους φωνάξετε, εκτός βέβαια και αν φτάσουν στο σημείο να πιαστούν στα χέρια. Η ανάμιξή σας στην υπόθεση κάνει στο τέλος κάποιο από τα παιδιά να πληγωθεί. Επίσης, τα παιδιά σας μαθαίνουν να εξαρτώνται από εσάς για να λύσουν τις διαφορές τους. Εάν επέμβετε, κάποιο από τα παιδιά θα βγει κερδισμένο και κάποιο χαμένο και κάθε φορά που διεκδικούν κάτι θα περιμένουν από τη μαμά και τον μπαμπά να δώσουν τη λύση.
4. Αποσπάμε την προσοχή του
Δεν είναι δύσκολο να αλλάξετε τη διάθεση του παιδιού, αποσπώντας την προσοχή του και κάνοντάς το να ασχοληθεί με κάτι διαφορετικό. Μην προσπαθείτε σε κάθε διαμάχη να του διδάξετε πώς να μοιράζεται. Τα μικρότερης ηλικίας παιδιά είναι εύκολο να ενδιαφερθούν για άλλα πράγματα σε χρόνο ρεκόρ.
5. Μπαίνουμε στην ψυχολογία του
Ένα παιδί μπορεί να είναι γενναιόδωρο με τους φίλους του, αλλά όχι και με τα αδέρφια του. Γιατί συμβαίνει αυτό; Απλώς, το μικρό σας λειτουργεί έτσι επειδή αισθάνεται ότι στο σπίτι δεν μπορεί να οριοθετήσει τα πράγματά του και επιπροσθέτως αισθάνεται ανταγωνιστικά. Μπορείτε να αλλάξετε τη συμπεριφορά τους, βοηθώντας τα παιδιά σας να συνειδητοποιήσουν πράγματα που κάνουν το ένα για το άλλο. Για παράδειγμα, ένα απλό σχόλιο σε ανύποπτο χρόνο, όπως: «Ήταν πολύ ωραία η κίνηση του αδελφού σου να σου δώσει τα πατίνια του», είναι μερικές φορές το μόνο που χρειάζεται.
6. Επιβραβεύουμε τη γενναιοδωρία του
Η επιθυμία του να καλέσει δέκα φίλους του στο σπίτι αντί για δύο και να ετοιμάσετε λιχουδιές για όλη την παρέα μπορεί να σας εκνευρίσει. Αναγνωρίστε του όμως τις καλές του προθέσεις και αντί να το επιπλήξετε, επαινέστε το για το ότι είναι καλός φίλος. Οφείλετε να του εμφυσήσετε από νωρίς τη διάθεση του να μοιράζεται.
- Ας θημηθούμε:
- Απαιτείται σεβασμός της ανάγκης του παιδιού για κτητικότητα.
- Χρειάζεται να λάβετε υπόψη σας τη συναισθηματική ωριμότητα του παιδιού σας.
- Ίσως το μόνο που χρειάζεται είναι η καθημερινή συναναστροφή του παιδιού σας με τα άλλα παιδάκια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου