Υπερκινητικό παιδί: Πως του συμπεριφερόμαστε στο σπίτι και στο σχολείο

Αναστασία Χατζιγιαννακού, Ειδική Παιδαγωγός

Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας αποτελεί στις μέρες μας ένα πλέον ευρέως διαδεδομένο όρο, ανάμεσα στις οικογένειες και στοσχολείο. Μέχρι πρόσφατα όμως το Δ.Ε.Π.Υ. αποτελούσε κάτι το άγνωστο και κατά συνέπεια πολύ τρομακτικό για τους περισσότερους ανθρώπους. 
Σκοπός του άρθρου αυτού είναι να παρουσιάσει τη συμπτωματολογία, την αιτιολογία του Δ.Ε.Π.Υ., όπως επίσης και την πιο σημαντική πτυχή του θέματος που δεν είναι άλλη από το χειρισμό ενός τέτοιου παιδιού στο σπίτι και στο σχολείο.

Ιστορική ΑναδρομήΠριν περίπου από 100 χρόνια έγινε μια πρώτη αναφορά στα συμπτώματα που σχετίζονταν με το Δ.Ε.Π.Υ. από τον William James. Ακολούθως ο George Still έκανε νύξη για παθιασμένα παιδιά τα οποία πιθανόν να παρουσίαζαν εγκεφαλικό τραυματισμό. Το 1949 κάποια από τα χαρακτηριστικά των σημερινών ατόμων με Δ.Ε.Π.Υ. συγκεντρώθηκαν και ονομάστηκαν ως Ελάχιστη Εγκεφαλική Βλάβη και στη συνέχεια Ελάχιστη Εγκεφαλική Δυσλειτουργία. Η ονομασία Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής, δόθηκε περίπου στα μέσα της δεκαετίας του 1970, ενώ αργότερα προστέθηκε στην ονομασία και το χαρακτηριστικό της υπερκινητικότητας με αποτέλεσμα το Σύνδρομο να ονομάζεται πια Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας.

Τι είναι το Δ.Ε.Π.Υ. Το Δ.Ε.Π.Υ. είναι μια κλινική διάγνωση, η οποία έχει να κάνει με τις αποδιοργανωτικές συμπεριφορές ενός παιδιού. Αυτού του είδους οι δυσκολίες έχουν να κάνουν με τη γενικότερη εξέλιξή του και όχι μόνο με τη σχολική ή την ακαδημαϊκή, αλλά και με τις οικογενειακές καταστάσεις που βιώνει ένα παιδί καθώς και την κοινωνική αλληλεπίδραση (Τayloe and Dowdney, 1998). Η συμπτωματολογία του Δ.Ε.Π.Υ. χωρίζεται σε δύο ουσιαστικά μέρη, στα πρωτογενή συμπτώματα και στα δευτερογενή συμπτώματα. Ως πρωτογενή συμπτώματα ορίζονται : 
• Η διάσπαση προσοχής 
• Αυθόρμητες μη ελεγχόμενες κινήσεις-Παρορμητικότητα 
• Υπερκινητικότητα 
Ως δευτερογενή συμπτώματα ορίζονται: 
• Δυσκολίες στη συμπεριφορά 
• Σχολική αποτυχία 
• Μαθησιακές δυσκολίες 
• Δυσκολίες στην κοινωνική συμπεριφορά 
Για να ξεκινήσουν όμως τόσοι οι γονείς, όσο και οι εκπαιδευτικοί να ανησυχούν, θα πρέπει να υπάρχει εκδήλωση του Συνδρόμου πριν από τα επτά χρόνια της ζωής του παιδιού, όπως επίσης θα πρέπει να παρουσιάζει τα συμπτώματα για έξι τουλάχιστον μήνες. Τέλος θα πρέπει το άτομο να παρουσιάζει και μια εξελικτική απόκλιση εξαιτίας των συμπτωμάτων αυτών. 
3. Τύποι Δ.Ε.Π.Υ. και χαρακτηριστικά 
Σήμερα οι ερευνητές έχουν αποφασίσει ότι υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τύποι Δ.Ε.Π.Υ. 
• Υπερισχύων τύπος διάσπασης προσοχής, όπου βασικό χαρακτηριστικό είναι η διάσπαση προσοχής, χωρίς όμως να υπάρχει οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό 
• Υπερισχύων τύπος υπερκινητικότητας, όπου υπάρχει έντονη παρορμητικότητα και υπερκινητικότητα αλλά δεν παρατηρείται διάσπαση προσοχής. 
• Παρουσία τόσο διάσπασης προσοχής όσο και υπερκινητικότητας, παρορμητικότητας 
Τα χαρακτηριστικά που παρουσιάζει ένα παιδί με Δ.Ε.Π.Υ. χωρίζονται ανάλογα με τον τύπο Δ.Ε.Π.Υ., που παρουσιάζει το κάθε παιδί. Οι δυσκολίες στη συγκέντρωση ορίζονται ως ακολούθως: 
Το παιδί: 
• Δυσκολεύεται να δώσει προσοχή στις λεπτομέρειες 
• Κάνει απρόσεκτα λάθη 
• Δεν φαίνεται να ακούει 
• Δυσκολεύεται να παρακολουθήσει οδηγίες 
• Δυσκολεύεται στην οργάνωση 
• Αποφεύγει ή δεν του αρέσουν στόχοι οι οποίοι απαιτούν νοητική προσπάθεια 
• Χάνει πράγματα 
• Διασπάται πολύ εύκολα η προσοχή του 
• Ξεχνά καθημερινές εργασίες ρουτίνας 
Ερχόμενη τώρα στα χαρακτηριστικά της υπερκινητικής συμπεριφοράς και της παρορμητικότητας, αυτά ορίζονται ως ακολούθως: 
Το παιδί: 
• Ασχολείται με τα χέρια και τα πόδια του και περιφέρεται στην καρέκλα του 
• Δυσκολεύεται να παραμείνει καθιστός 
• Δυσκολεύεται να είναι ήσυχος κατά την εκτέλεση εργασιών 
• Μιλά πολύ και συνεχώς 
• Ενεργεί λες και έχει κτυπηθεί από μοτοσικλέτα 
• Απαντά προτού ολοκληρωθεί η ερώτηση που του υποβάλλεται 
• Δυσκολεύεται να περιμένει 
• Διακόπτει και ενοχλεί τους άλλους 
Θα πρέπει να τονίσουμε στο σημείο αυτό ότι, τα πιο πάνω χαρακτηριστικά θα πρέπει να υφίστανται για χρονικό διάστημα έξι τουλάχιστον μηνών, όπως επίσης θα πρέπει το παιδί να παρουσιάζει ένα αριθμό χαρακτηριστικών για να πρέπει να θορυβηθούν οι γονείς και το σχολείο.

Διάγνωση Δ.Ε.Π.Υ.Η διάγνωση του Δ.Ε.Π.Υ. είναι μια επίπονη και συστηματική διαδικασία. Η διάγνωση μπορεί να γίνει μέσω των υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού ή μέσω των υπηρεσιών του ιδιωτικού τομέα. Αναμφίβολα η διάγνωση του Δ.Ε.Π.Υ. θα πρέπει να γίνει από πολυθεματική ομάδα αξιολόγησης, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει απαραίτητα Παιδοψυχίατρο ή Παιδονευρολόγο. Εκτός από τις συγκεκριμένες ειδικότητες γιατρών, στην διάγνωση για το Δ.Ε.Π.Υ. σημαντική είναι η συνεισφορά του Ειδικού Παιδαγωγού, του Λογοπαθολόγου, του εκπαιδευτικού της τάξης, στην οποία βρίσκεται το παιδί και του Εκπαιδευτικού ή Κλινικού Ψυχολόγου.

Γονείς παιδιού με Δ.Ε.Π.Υ. – Συμβουλές σε γονείς Αναμφίβολα τα συναισθήματα τα οποία βιώνουν οι γονείς παιδιών τα οποία αντιμετωπίζουν οποιασδήποτε μορφής απόκλιση είναι ιδιαίτερα έντονα και πολύπλοκα, στα αρχικά τουλάχιστον στάδια. Με βάση τα χαρακτηριστικά τα οποία αναφέρθηκαν παραπάνω, γίνεται κατανοητό ότι οι γονείς παιδιών με Δ.Ε.Π.Υ. πριν από την διάγνωση του παιδιού τους ζούσαν μια ιδιαίτερα έντονη κατάσταση στο σπίτι τους, μια και είχαν ένα παιδί οποίο αντιλαμβάνονταν ότι νοητικά δεν υστερούσε από τη μια, από την άλλη όμως το παιδί αυτό αντιμετώπιζε σχολική αποτυχία, δυσκολία στις κοινωνικές του σχέσεις, δυσκολίες στην οργάνωση του χρόνου και του χώρου του και πολλά άλλα προβλήματα. Συναισθήματα όπως αδυναμία, ανασφάλεια, απογοήτευση και θυμό, είναι κάποια από τα συναισθήματα που θα βιώσουν οι γονείς αυτοί. Όλα αυτά ανήκουν στη σφαίρα των φυσιολογικών συναισθημάτων, φτάνει να υφίστανται για ένα χρονικό διάστημα. Οι γονείς θα πρέπει να ανασυγκροτηθούν και να βρουν τρόπους να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες. 
Το πρώτο βήμα το οποίο θα πρέπει να γίνει από τους γονείς είναι η ενημέρωσή τους σχετικά με το Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας. Χρειάζεται να γνωρίζουν πολύ καλά ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί τους, για ποιες ευθύνεται το ίδιο το παιδί και ποιες είναι εγγενείς, δεν μπορεί το παιδί τους να τις ελέγξει. Ας μην ξεχνάμε ότι συνήθως τα παιδιά με Δ.Ε.Π.Υ. είναι αυτά τα οποία έχουν βιώσει μη κατανόηση από το εκπαιδευτικό σύστημα, αν δεν έχει εντοπιστεί το πρόβλημά τους. Δεν μπορούν λοιπόν και μέσα στο ίδιό τους το σπίτι να βιώνουν συναισθήματα απόρριψης και μη κατανόησης. Οι γονείς θα πρέπει να βοηθηθούν να αποδεχτούν τις δυσκολίες του παιδιού τους. Όσο πιο γρήγορα αντιληφθούν την πραγματική εικόνα του παιδιού τους τόσο πιο εύκολα θα βοηθήσουν το παιδί τους. Στη δύσκολη αυτή προσπάθεια κατανόησης των δυσκολιών του παιδιού τους ιδιαίτερα σημαντική είναι και η σχέση των θεραπευτών με τους γονείς. Οι γονείς θα πρέπει να ενημερωθούν για το καθετί που γίνεται στο παιδί τους και θα πρέπει να βρουν τρόπους να εφαρμόζουν όσα γίνονται στις θεραπευτικές συνεδρίες και στο σπίτι. Μεγάλο στήριγμα μπορεί να αποτελέσει για τους γονείς και ο Σύνδεσμος Ατόμων Δ.Ε.Π.Υ., ο οποίος στην Κύπρο είναι ιδιαίτερα ενεργητικός και δραστήριος. Πολλές φορές, οι ίδιοι οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν πολύ άλλους γονείς, μια και αντιμετωπίζουν παρόμοιες δυσκολίες και αυτοί με τα παιδιά τους. Οι ομάδες γονέων που οργανώνει ο Σύνδεσμος Δ.Ε.Π.Υ. είναι ιδιαίτερα βοηθητικές στον τομέα αυτό. 
Πρώτη και βασική αρχή για τους γονείς ενός παιδιού με Δ.Ε.Π.Υ. είναι η ρήση ότι η πίεση ή η συνεχόμενητιμωρία δεν επιφέρει αποτελέσματα. Οι γονείς θα πρέπει να επιδεικνύουν μεγάλη κατανόηση στο παιδί τους. Η οριοθετημένη συμπεριφορά είναι ιδιαίτερα σημαντική. Το παιδί θα πρέπει να γνωρίζει από πριν ποιες συμπεριφορές του είναι αποδεκτές και ποιες όχι. Θα πρέπει ακόμη να είναι γνώστης των συνεπειών, οι οποίες θα προκύψουν σε περίπτωση που το παιδί παραβεί κάποιους κανόνες. Οι συνέπειες όμως θα πρέπει να είναι σταθερές και θα πρέπει να γίνονται με τον ίδιο τρόπο και από τους δύο γονείς. 
Η ανταμοιβή σε κάθε προσπάθεια του παιδιού, άσχετα με το αποτέλεσμα, θα πρέπει να θεωρηθεί άλλος ένας κανόνας. Οι γονείς πολλές φορές πιστεύουν ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζουν θετικά μόνο τη μεγάλη προσπάθεια του παιδιού τους. Αυτό είναι λάθος. Όποια προσπάθεια, ακόμη και η ελάχιστη θα πρέπει να αντιμετωπίζεται θετικά. 
Η ανταμοιβή πολλές φορές είναι συνώνυμη με αγορά υλικών αγαθών. Τα υλικά όμως αγαθά δεν είναι αυτά τα οποία θα κτίσουν τη σχέση με το παιδί. Το παιδί με Δ.Ε.Π.Υ. χρειάζεται χρόνο, σημασία, κατανόηση και αποδοχή. Αυτά δεν μπορούν να τα δώσουν τα υλικά αγαθά. Εκείνο που θα πρέπει να κάνουν οι γονείς, είναι να προσπαθήσουν να περνούν χρόνο με το παιδί τους. Με τον χρόνο αυτό θα καταφέρουν να κατανοήσουν το παιδί τους. Μια επίσκεψη σε ένα παιχνιδότοπο, εστιατόριο, σινεμά, μια οικογενειακή εκδρομή, μπορεί να είναι ουσιαστικές αμοιβές για ένα παιδί. 
Το παιδί με Δ.Ε.Π.Υ. αντιμετωπίζει δυσκολίες όσον αφορά τις επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες που κάνουμε στη ζωή μας. Για παράδειγμα ένα παιδί με Δ.Ε.Π.Υ. χρειάζεται βοήθεια στο να θυμάται τι ακριβώς κάνουμε κάθε πρωί μόλις ξυπνήσουμε. Οι γονείς θα πρέπει να το γνωρίζουν αυτό και θα πρέπει να βρουν τρόπους να το θυμίζουν συνεχώς στο παιδί τους, χωρίς όμως να θυμώνουν ή να δυσανασχετούν. Ένα πρόγραμμα εικόνων για παράδειγμα είναι ιδιαίτερα βοηθητικό για την κατάσταση αυτή. Οι εντολές που δίνουν στο παιδί τους, θα πρέπει να είναι απλές και κατανοητές. Εντολές πολύπλοκες με αρκετά σκέλη, προκαλούν σύγχυση και στο τέλος ματαίωση στο παιδί, μια και δεν μπορεί να τις εκτελέσει. Για το λόγο αυτό εντολές του τύπου «πήγαινε στο δωμάτιό σου, άνοιξε το δεύτερο συρτάρι και φέρε ένα ζευγάρι μπλε κάλτσες», θα προκαλέσουν μεγάλη σύγχυση στο παιδί και καλύτερα να αποφεύγονται. 
Τέλος ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί στο κομμάτι της κοινωνικοποίησης του παιδιού με Δ.Ε.Π.Υ. Τα παιδιά με Δ.Ε.Π.Υ. εξαιτίας της υπερδραστηριότητας τους, της παρορμητικότητάς τους, του αιτήματός τους για εναλλαγή δραστηριοτήτων, μπορεί να δυσκολεύονται στον τομέα της κοινωνικοποίησης. Για το λόγο αυτό θα πρέπει οι γονείς τους να δράσουν ως πρότυπα κοινωνικοποίησης. Μεγάλη θα είναι η βοήθεια των γονέων στο να δημιουργήσουν τα πλαίσια εκείνα, μέσα στα οποία το παιδί τους θα μάθει να συνυπάρχει. Ένα παιδί με Δ.Ε.Π.Υ. το οποίο έχει μάθει να υπακούει σε κανόνες, θα μπορέσει συνήθως να υπάρξει και σε μια ομάδα συνομήλικων του. Τα παιδιά με Δ.Ε.Π.Υ. ενδέχεται να δυσκολευτούν στη συναναστροφή τους με μεγάλο αριθμό παιδιών. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να ξεκινήσει η συναναστροφή τους πρώτα σε επίπεδο μικρής ομάδας και αργότερα θα πρέπει να προχωρήσουν σε επίπεδο μεγαλύτερης ομάδας. 
Γενικότερα οι γονείς θα πρέπει να εφαρμόσουν τις παρακάτω πρακτικές εισηγήσεις αν έχουν στο σπίτι τους ένα παιδί με Δ.Ε.Π.Υ. 
• Φτιάξτε και εφαρμόστε πιστά ένα ημερήσιο πρόγραμμα. Δώστε και στο παιδί σας ένα αντίγραφο του προγράμματος, ώστε να γνωρίζει τι ακολουθεί. 
• Φτιάξτε και εφαρμόστε πιστά απλούς κανόνες σπιτιού 
• Δίνετε απλές οδηγίες 
• Επιβραβεύετε συνεχώς την καλή συμπεριφορά 
• Σε μικρές ηλικίες μην αφήνετε ποτέ το παιδί σας μόνο του 
• Οργανώστε μια ρουτίνα διαβάσματος 
• Αν σας αγχώνει πολύ η ολοκλήρωση της σχολικής εργασίας του παιδιού σας, τότε αφήστε κάποιον άλλο να το αναλάβει. 
• Επικεντρωθείτε στην προσπάθεια που καταβάλει το παιδί σας και όχι στο μαθησιακό αποτέλεσμα 
• Επικοινωνείτε καθημερινά με τους εκπαιδευτικούς του παιδιού σας.

Το παιδί με Δ.Ε.Π.Υ. στο σχολείο Η φοίτηση ενός παιδιού με Δ.Ε.Π.Υ. στο σχολικό σύστημα δεν είναι η πιο εύκολη περίοδος της ζωής του. Ο κύριος λόγος έγκειται στο γεγονός ότι το σχολικό σύστημα υπόκειται σε συνεχόμενους κανονισμούς και πρόγραμμα, παράγοντες οι οποίοι δυσχεραίνουν έντονα τη ζωή ενός παιδιού με Δ.Ε.Π.Υ. Αν το παιδί αυτό όμως είναι κατάλληλα προετοιμασμένο για την φοίτησή του στο σχολείο, τότε εκείνο το οποίο παρατηρείται στις περισσότερες φορές είναι ότι τα φαινόμενα της σχολικής αποτυχίας διαγράφονται και το παιδί διανύει μια πολύ επιτυχημένη σχολική ζωή. Αυτό όμως συμβαίνει στις περιπτώσεις εκείνες που έχει προηγηθεί η διάγνωση του Δ.Ε.Π.Υ. της ένταξης του παιδιού στο σχολείο. 
Οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι εργάζονται με παιδιά με Δ.Ε.Π.Υ. θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα καταρτισμένοι στις προσεγγίσεις τους, ώστε να μπορούν να αντεπεξέλθουν των προκλήσεων, οι οποίες συνοδεύουν τη φοίτηση ενός μαθητή με Δ.Ε.Π.Υ. στο σχολείο. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει καταρχήν να ενημερωθεί για το συγκεκριμένο σύνδρομο, αφού πρώτα σιγουρευτεί ότι υπάρχει μια σωστή διάγνωση. Ακολούθως θα πρέπει να αναζητήσει συνεργάτες με τους οποίους θα μπορεί να αλληλοϋποστηρίζεται μέσα στο ίδιο το σχολικό σύστημα. Τέτοιοι συνεργάτες είναι συνήθως ο Ειδικός Παιδαγωγός, ο Λογοπαθόλος ή ο Εκπαιδευτικός Ψυχολόγος. Η ενημέρωση του εκπαιδευτικού γενικής εκπαίδευσης για το ατομικό πρόγραμμα εκπαίδευσης του μαθητή είναι επιβεβλημένη. Με τον τρόπο αυτό θα υπάρχει συμπλήρωση και στήριξη των εκπαιδευτικών μεταξύ τους και σίγουρα καλύτερο μαθησιακό αποτέλεσμα για το μαθητή. 
Ο μαθητής με Δ.Ε.Π.Υ. εξαιτίας της μη ύπαρξης νοητικής δυσκολίας, μπορεί πολλές φορές να εκφράσει τους παράγοντες που τον βοηθούν και αυτούς που τον δυσχεραίνουν σε μια τάξη. Καλό θα ήταν να υπάρχουν περιθώρια ατομικής συζήτησης του εκπαιδευτικού γενικής εκπαίδευσης με το παιδί, ώστε να συζητηθούν τόσο τα θέματα αυτά όσο και τα θέματα της οριοθέτησης. Το παιδί με Δ.Ε.Π.Υ. κάθε χρόνο όταν ο εκπαιδευτικός είναι καινούριος, θα δοκιμάσει στις περισσότερες περιπτώσεις τα όρια. Θέλει να ψάξει και να εντοπίσει πόσο σταθερά ή χαλαρά είναι τα όρια του εκπαιδευτικού. Για το λόγο αυτό κρίνεται ως ιδιαίτερα σημαντικό το ξεκαθάρισμα των ορίων για το μαθητή. 
Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει συνεχώς στο μυαλό του ότι ένα παιδί με Δ.Ε.Π.Υ,. στις περισσότερες των περιπτώσεων, είναι παιδί το οποίο έχει ήδη βιώσει μια απόρριψη από το σχολικό σύστημα. Για το λόγο αυτό και η μάθηση και όσοι την πρεσβεύουν δεν αποτελούν θετικές εμπειρίες για το ίδιο το παιδί. Χρειάζεται πολύ μεγάλη σταθερότητα και κατανόηση για να καταφέρει λοιπόν ο εκπαιδευτικός να βοηθήσει το μαθητή. 
Το θέμα, πού θα καθίσει ο μαθητής με Δ.Ε.Π.Υ. μέσα στη τάξη κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό. Θα πρέπει να ακολουθούνται όπου είναι δυνατό οι κατάλληλες προϋποθέσεις: 
• Μακριά από παράθυρα ή από την πόρτα 
• Σε μέρος στο οποίο ο εκπαιδευτικός έχει εύκολη πρόσβαση 
• Σε μέρος στο οποίο ο εκπαιδευτικός μπορεί να έχει βλεμματική επαφή με τον μαθητή 
• Μεγάλη προσοχή στην επιλογή του παιδιού που θα κάθεται δίπλα από το μαθητή με Δ.Ε.Π.Υ. Το παιδί αυτό θα πρέπει να αποτελεί με τη συμπεριφορά του και την επίδοσή του θετικό πρότυπο για το παιδί με Δ.Ε.Π.Υ. 
Η δομή και η οργάνωση της τάξης διαδραματίζει μεγάλο ρόλο στην επιτυχία ή όχι ενός μαθητή με Δ.Ε.Π.Υ. στο σχολικό σύστημα. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να φτιάχνει λίστες με τους στόχους της μέρας, όπως επίσης και για το χρονοδιάγραμμα ης μέρας. Θα πρέπει οποιαδήποτε αλλαγή του προγράμματος να κοινοποιείται στο παιδί, επειδή οι συχνές ανακατατάξεις προκαλούν μεγάλη σύγχυση στα παιδιά με Δ.Ε.Π.Υ. Οι κανόνες, οι οποίοι έχουν συζητηθεί φυσικά από πριν με τους μαθητές και με το παιδί με Δ.Ε.Π.Υ., θα πρέπει να βρίσκονται σε ευδιάκριτο μέρος στην τάξη. 
Οι οδηγίες που δίνονται κατά τη διάρκεια του μαθήματος καλό θα είναι να είναι απλές, χωρίς πολλά σκέλη και να γράφονται και στον πίνακα, να μην ανακοινώνονται μόνο προφορικά. Αναφορικά με τα διαγωνίσματα τώρα, θα πρέπει αυτά να τροποποιούνται στην περίπτωση που έχουμε ένα παιδί με Δ.Ε.Π.Υ. Οι τροποποιήσεις θα πρέπει να έχουν την εξής μορφή: 
• Μείωση του όγκου των ασκήσεων που περιλαμβάνει ένα διαγώνισμα. Θα πρέπει το παιδί να καλείται να επιλύσει της ίδιας δυσκολίας ασκήσεις αλλά μικρότερου αριθμού 
• Τα διαγωνίσματα, τα οποία υπόκεινται σε χρονικούς περιορισμούς δυσκολεύουν ιδιαίτερα τον μαθητή με Δ.Ε.Π.Υ. Αν θα κάνετε κάτι τέτοιο, φροντίστε να τον ενημερώνετε συνεχώς σχετικά με την ώρα που διαθέτει. 
• Το διαγώνισμα θα πρέπει να μην περιλαμβάνει πολλές ασκήσεις σε μια σελίδα. 
• Οι οδηγίες του διαγωνίσματος μπορούν να γίνουν με άλλο χρώμα μελανιού ή με μεγαλύτερα γράμματα. 
• Οι οδηγίες αν είναι σύνθετες μπορεί να απλοποιηθούν 
• Όχι υπερβολικά ερεθίσματα, σχήματα, φατσούλες, πάνω στο διαγώνισμα 
• Χρήση ακουστικών σε περίπτωση που βοηθά τα παιδιά να συγκεντρωθούν 
• Μετακίνηση του μαθητή από τη θέση του, αν ο μαθητής σας εκφράσει ότι μπορεί να συγκεντρωθεί καλύτερα σε άλλο χώρο κατά τη διάρκεια του διαγωνίσματος. 
• Εναλλαγή τρόπων αξιολόγησης. Κατά τη διάρκεια ενός διαγωνίσματος, ένας μαθητής με Δ.Ε.Π.Υ. μπορεί να απαντήσει γραπτώς το 33% του γραπτού του, προφορικά το 33% και στον υπολογιστή το υπόλοιπο ποσοστό. 
Κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας του μαθήματος. οι μαθητές με Δ.Ε.Π.Υ. επωφελούνται πολύ αν η διδασκαλία δε γίνεται με κοινότοπο τρόπο. Η χρήση της τεχνολογίας, με τα πολυαισθητηριακά της εργαλεία είναι ιδιαίτερα βοηθητική με τους μαθητές, γιατί καταφέρνει να κρατά το ενδιαφέρον τους αμείωτο. Η χρήση σχεδιαγραμμάτων έχει διαφανεί επίσης ότι είναι ιδιαίτερα βοηθητική, επειδή βοηθά τα παιδιά να βάλουν τις σκέψεις τους σε μια σειρά. Η τεχνική της συνεργατικής μάθησης έχει επίσης αποδειχθεί ότι είναι ιδιαίτερα βοηθητική για τους μαθητές με Δ.Ε.ΠΥ. και όχι μόνο. Απλά θα πρέπει ο εκπαιδευτικός, από προηγουμένως, να προετοιμάσει πολύ καλά το μάθημά του, ώστε να οδηγηθούν οι μαθητές του στο ποθητό αποτέλεσμα, που δεν είναι άλλο από την εκμαίευση της γνώσης. 
Επίσης οι μαθητές με Δ.Ε.Π.Υ. πολύ συχνά χρειάζονται ευκαιρίες για μια μικρή κίνηση μέσα στη τάξη. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να τους δίνονται δραστηριότητες όπως καθάρισε τον πίνακα, μοίρασε τα φυλλάδια, ενημέρωσε τη δασκάλα της διπλανής τάξης για κάτι. Η κίνηση βοηθά πολύ τους μαθητές αυτούς και θα πρέπει με κάθε τρόπο να διασφαλίζεται. Επίσης πολύ καλή είναι και η κίνηση μέσα στην τάξη υπό μορφή γυμναστικής για όλους τους μαθητές. Μπορούν για παράδειγμα οι μαθητές για μερικά λεπτά να σηκωθούν και να κάνουν ασκήσεις για τα χέρια τους ή για τα πόδια τους. 
Η καθημερινή χρήση του Τετραδίου Επικοινωνίας του μαθητή, είναι μια ιδιαίτερα σημαντική πρακτική. Το τετράδιο επικοινωνίας χρησιμοποιείται ως το μέσο, στο οποίο τόσο ο εκπαιδευτικός όσο και οι γονείς να μπορούν να ενημερώνονται για τη συμπεριφορά και επίδοση του παιδιού τους. Το Τετράδιο Επικοινωνίας αποτελεί μια μορφή ελέγχου των ορίων του μαθητή από τη μια, από την άλλη όμως αναγκάζει τόσο τον εκπαιδευτικό όσο και τους γονείς να γράφουν σε αυτό, άρα κατά συνέπεια να έχουν μια πολύ καλή και στενή σχέση και επικοινωνία.

Επίλογος Ένα παιδί το οποίο αντιμετωπίζει το Σύνδρομο της Ελλειματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας, δε συνεπάγεται ότι θα έχει μια αποτυχημένη ενήλικη ζωή. Σήμερα γύρω μας υπάρχει πληθώρα ατόμων τα οποία αντιμετωπίζουν παρόμοιες δυσκολίες, τα οποία όμως είναι σε θέση να σπουδάσουν, να εργαστούν και να δημιουργήσουν. Οι δυσκολίες που προκύπτουν λοιπόν μέσα από το συγκεκριμένο σύνδρομο, όταν αντιμετωπιστούν εύστοχα και έγκαιρα μπορούν να προσφέρουν μια πετυχημένη ζωή στο άτομο. Στις μέρες μας, που το καθετί διαφορετικό γιορτάζεται, οι δυσκολίες αυτές δεν αποτελούν πια στίγμα για τη ζωή του ατόμου. Είναι στο χέρι μας αν θα τις αφήσουμε να μας χαράξουν τη ζωή, ή αν θα τις ωθήσουμε να αποβληθούν από τη ζωή μας. 

http://www.paidiatros.com/children/Yperkinitiko-paidi-sxolio-spiti