Πότε είναι τα παιδιά έτοιμα να… συλλαβίσουν

Οι γονείς ενθουσιάζονται όταν έρχεται η ώρα να διδάξουν στα παιδιά τους πώς να διαβάζουν. Υποψιάζομαι ότι οι περισσότεροι ξεκινούν από τον συλλαβισμό.

Ο συλλαβισμός είναι μία αναπτυξιακή ικανότητα. Μπορούμε να την εισάγουμε ήπια, να την επαναλάβουμε αργότερα και να προσφέρουμε στα παιδιά πολλές ευκαιρίες για πρακτική εξάσκηση, μέχρι να γίνει το «κλικ»! 
Γνωρίζετε όμως ότι τα παιδιά χρειάζεται να γνωρίζουν αρκετά πράγματα σε ό,τι αφορά το διάβασμα, πριν ακόμα προσπαθήσουμε να τους διδάξουμε πώς να προφέρουν τις λέξεις;

1.     Αντίληψη τυπωμένου κειμένου.

• Αν στο σπίτι σας αγαπάτε το διάβασμα, θα έχετε διαπιστώσει ότι τα παιδιά σας έχουν ήδη αναπτύξει την αντίληψη του τυπωμένου κειμένου χωρίς ιδιαίτερες υποδείξεις από εσάς.
• Κρατούν σωστά τα βιβλία και γυρνούν τις σελίδες προς την σωστή κατεύθυνση.
• Γνωρίζουν ότι η κάθε λέξη στην σελίδα αντιπροσωπεύει μια ξεχωριστή λέξη – έννοια.
• Καταλαβαίνουν ότι το κείμενο διαβάζεται από τα αριστερά προς τα δεξιά.

Πώς μπορείτε να το βοηθήσετε να αναπτύξει αυτήν την ικανότητα:

• Διαβάζετε βιβλία στο παιδί σας, όσο πιο συχνά μπορείτε.
• Ξεκινήστε από τον τίτλο του βιβλίου. Κάποιες φορές, δώσετε ιδιαίτερη προσοχή και στο όνομα του συγγραφέα και του εικονογράφου.
• Φροντίσετε ώστε κάποια από τα βιβλία που διαβάζετε να έχουν μεγάλες και έντονες γραμματοσειρές και δείχνετε τις λέξεις καθώς τις διαβάζετε.
• Δείχνετέ του διάφορες πινακίδες που βρίσκονται στο περιβάλλον του, στο κουτί των δημητριακών, την πινακίδα στοπ, στο σούπερ μάρκετ. Βοηθήστε το να καταλάβει ότι οι λέξεις βρίσκονται παντού γύρω μας.

2.     Γλώσσα και Ακουστική Ικανότητα.

Είναι άλλη μια ικανότητα που θα αναπτύξουν τα παιδιά σας πριν καταφέρουν να διαβάζουν μόνα τους.

• Πρέπει να μπορούν να επαναλάβουν μια γνωστή ιστορία με δικά τους λόγια.
• Να συμμετέχουν στην ιστορία, καθώς τους διαβάζετε – κάνοντας ερωτήσεις («γιατί το είπε αυτό;») και δημιουργώντας προσωπική εμπλοκή («Πόσο θα ήθελα να είχα κι εγώ τόσο πολύ παγωτό!»)
• Μπορούν να απαντήσουν σε απλές ερωτήσεις που αφορούν το κείμενο.

Πώς μπορούμε να αναπτύξουμε την γλώσσα και την ακουστική ικανότητα:

• Κάνετε ανοιχτές ερωτήσεις καθώς διαβάζετε. Ρωτάτε περισσότερα «γιατί» και «πως» από «ποιος» και «τι»
• Εξηγείτε τις άγνωστες λέξεις.
• Ενθαρρύνετε το παιδί να παίζει ρόλους – να προσποιείται.

3.     Γνώση των γραμμάτων.

• Πρέπει να γνωρίζει και τα κεφαλαία και τα μικρά γράμματα.
• Θα πρέπει να μπορεί να αναπαράγει τον ήχο του κάθε γράμματος.

Πώς να διδάξουμε την άλφα – βήτα:

• Ξεκινούμε από τα ονόματα των παιδιών.
• Μαθαίνουμε την υπόλοιπη άλφα – βήτα, διαβάζοντας σχετικά βιβλία και παίζοντας ανάλογα παιχνίδια.
• Ανακαλύπτουμε το κάθε γράμμα χωριστά (ίσως να μας χρειαστεί και μια εβδομάδα για το κάθε ένα)

4.     Φωνολογική και Φωνημική Επίγνωση

Καθώς μαθαίνουμε την άλφα – βήτα και παίζουμε παιχνίδια δημιουργούμε μια βάση για την φωνολογική και φωνημική επίγνωση. Τα χαρακτηριστικά των παιδιών που έχουν φωνολογική επίγνωση είναι τα εξής:

• Μπορούν να μετρούν λέξεις
• Μπορούν και μετρούν τις συλλαβές στην κάθε λέξη
• Μπορούν να κάνουν ρίμα
• Μπορούν να συνδυάσουν τους ήχους, για να φτιάξουν μια λέξη. Εάν πείτε στο παιδί σας ψ/ και /άρι/, μπορεί να το συνδυάσει και να φτιάξει την λέξη ψάρι; Ή αν του πείτε γααααααλα, καταλαβαίνει ότι μιλάτε για το γάλα;
• Μπορούν να αναγνωρίζουν τον πρώτο και τον τελευταίο ήχο της λέξης. Δεν είναι το ίδιο με το να αναγνωρίζουν το γράμμα. Εάν δηλαδή του πείτε την λέξη βλήμα, για παράδειγμα, θα έπρεπε να μπορεί  να αναγνωρίσει τον ήχο βου, όχι το γράμμα βήτα.
• 
  
• Πώς να βοηθήσουμε:

• Δώστε του ένα αριθμητήριο. Πείτε του μια πρόταση κανονικά και μετά επαναλάβετε την πιο αργά. Μπορεί το παιδί να μετρήσει πόσες λέξεις είχε η πρόταση;
• Μάθετέ του να μετράει τις συλλαβές, ξεκινώντας από το όνομά του. Προχωρήστε με άλλες γνωστές του λέξεις.
• Διαβάστε βιβλία με κείμενα που να έχουν ρίμα.
• Παίξετε παιχνίδια με τις ρίμες.

5.     Να Θέλει να μάθει να Διαβάζει.

Αν προσπαθείτε να διδάξετε στο παιδί σας να διαβάζει και καταλήγετε να εκνευρίζεστε και οι δύο, μάλλον είναι ένδειξη ότι το παιδί σας δεν είναι έτοιμο ακόμα ή το διάβασμα δεν είναι στις προτεραιότητές του. Για να καταλάβετε ότι είναι έτοιμα πρέπει να:

• Διασκεδάζουν, όταν τους διαβάζετε
• Να σας ζητούν συχνά να τους διαβάζετε δυνατά
• Να προσποιούνται πως διαβάζουν.

Πώς να βοηθήσουμε:

• Δείξτε του πόσο σημαντικό είναι το διάβασμα. Διαβάστε συνταγές, το αγαπημένο σας περιοδικό, τα μηνύματά σας, τις πινακίδες στο δρόμο.
• Αφήστε το παιδί να διαλέγει, αυτό, τα βιβλία που αγαπάει, για να του διαβάστε, αλλά μην δείχνετε ότι βαριέστε, όταν ζητάει ξανά το ίδιο και το ίδιο.